Producenci rolni, którzy pobierają dopłaty bezpośrednie zobowiązani są do ubezpieczenia minimum połowy swoich upraw od co najmniej jednego z ryzyk związanych z niekorzystnymi zjawiskami klimatycznymi. Sprawdzamy zatem jak ubezpieczyć uprawy?

Ubezpieczenie upraw – zakres
Na podstawie ustawy z dnia 7 lipca 2005 r. o ubezpieczeniach upraw rolnych i zwierząt gospodarskich (Dz. U. z 2019 r. poz. 477) stosowane są dopłaty z budżetu państwa do składek producentów rolnych z tytułu zawarcia umów ubezpieczenia od wystąpienia następujących zdarzeń losowych dla produkcji roślinnej (tj. upraw): huraganu, powodzi, deszczu nawalnego, gradu, pioruna, obsunięcia się ziemi, lawiny, suszy, ujemnych skutków przezimowania lub przymrozków wiosennych.

Zgodnie z Rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 24 listopada 2020 r. w sprawie wysokości dopłat do składek z tytułu ubezpieczenia upraw rolnych i zwierząt gospodarskich w 2021 r. (Dz. U. 2020 poz. 2115) w 2021 r. dopłata do składki z tytułu ubezpieczenia upraw zbóż, kukurydzy, rzepaku, rzepiku, chmielu, tytoniu, warzyw gruntowych, drzew i krzewów owocowych, truskawek, ziemniaków, buraków cukrowych lub roślin strączkowych – wynosi 65% składki do 1 ha uprawy.

Zgodnie z powyższą ustawą zawarta umowa ubezpieczenia zawiera pakiet rodzajów ryzyka objętych ochroną i określenie stawki taryfowej nieprzekraczającej 9% sumy ubezpieczenia. W przypadku upraw prowadzonych na użytkach rolnych klasy V i VI powyższa stawka taryfowa może zostać ustalona w wyższej wysokości, na przykład 15% sumy ubezpieczenia tych upraw. Warto wiedzieć, że po przekroczeniu stawek dopłata będzie proporcjonalnie pomniejszana.

Dla kogo ubezpieczenie jest obowiązkowe?
Obowiązek ubezpieczenia upraw od ryzyka wystąpienia szkód spowodowanych przez powódź, suszę, grad, ujemne skutki przezimowania lub przymrozki wiosenne mają rolnicy, uzyskujący płatności bezpośrednie. Obowiązek ubezpieczenia jest spełniony, jeżeli od dnia 1 lipca roku następującego po roku, za który rolnik uzyskał płatności bezpośrednie, w okresie 12 miesięcy, ochroną ubezpieczeniową objęte jest co najmniej 50% powierzchni upraw wskazanych w ustawie od co najmniej jednego z ww. ryzyk.

Jak działają dopłaty?
Umowy dotowanych przez państwo ubezpieczeń upraw rolnych zawierane są do wyczerpania limitu dopłat na dany rok. Ubezpieczający opłaca składkę pomniejszoną o kwotę dopłaty.

Zgodnie z rozporządzeniem Ministra Rolnictwa i rozwoju wsi z dnia 27 listopada 2020 r. w sprawie maksymalnych sum ubezpieczenia dla poszczególnych upraw rolnych i zwierząt gospodarskich na 2021 r. (Dz. U. 2020 poz. 2120) w 2021 r. maksymalne sumy ubezpieczenia 1 ha upraw rolnych wynoszą:

15 377 zł – dla zbóż,
8137 zł – dla kukurydzy,
10 200 zł – dla rzepaku i rzepiku,
54 682 zł – dla chmielu,
33 058 zł – dla tytoniu,
210 159 zł – dla warzyw gruntowych,
107 200 zł – dla drzew i krzewów owocowych,
42 245 zł – dla truskawek,
43 500 zł – dla ziemniaków,
10 098 zł – dla buraków cukrowych,
12 639 zł – dla roślin strączkowych.
Wysokość sum ubezpieczenia (odrębnie dla każdej uprawy) jest ustalana indywidualnie między rolnikiem a zakładem ubezpieczeń. Sumy te nie mogą przekroczyć maksymalnych sum ubezpieczenia określonych co roku w powyższym rozporządzeniu.

Jaki jest okres ubezpieczenia upraw rolnych?
Umowę ubezpieczenia można zawrzeć na okres maksymalnie 12 miesięcy.

Zalety ubezpieczenia upraw rolnych
Do zalet ubezpieczenia upraw rolnych należy przede wszystkim zabezpieczenie produktów roślinnych od skutków zdarzeń losowych. Ponadto dofinansowanie 65% wysokości składki ubezpieczeniowej ze środków budżetu państwa oraz zapewnienie środków finansowych w gospodarstwie w przypadku zniszczenia upraw.

Kary za brak wykupienia obowiązkowego ubezpieczenia upraw
Rolnik, który nie spełni obowiązku zawarcia umowy ubezpieczenia obowiązkowego, tj. ubezpieczenia co najmniej 50% powierzchni upraw, zobowiązany jest do uiszczenia opłaty za niespełnienie tego obowiązku. Wysokość opłaty obowiązującej w każdym roku kalendarzowym, stanowi równowartość w złotych 2 euro od 1 ha, ustaloną przy zastosowaniu kursu średniego ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski według tabeli kursów nr 1 w roku kontroli. Opłata za niespełnienie tego obowiązku jest wnoszona na rzecz gminy właściwej ze względu na miejsce zamieszkania albo siedzibę rolnika.

Powyższe sankcje nie mogą jednak być stosowane w przypadku, gdy rolnik nie zawrze umowy ubezpieczenia obowiązkowego z powodu pisemnej odmowy przez co najmniej dwa zakłady ubezpieczeń, które zawarły z ministrem właściwym do spraw rolnictwa umowy w sprawie dopłat.

Gdzie i kiedy można ubezpieczyć uprawy?
Sprzedaż ubezpieczeń upraw rolnych zazwyczaj odbywa się w okresie jesiennym i wiosennym. W sezonie wiosennym rolnicy wybierają z reguły ubezpieczenie od ryzyk gradu, przymrozków wiosennych i ognia. W sezonie jesiennym polisą obejmuj się uprawy rolne od ryzyka ujemnych skutków przezimowania, przymrozków wiosennych, a także jak w poprzednim przypadku – od gradu i od ognia.

Rolnicy mogą ubezpieczać uprawy z towarzystwami, z którymi uprzednio podpisało umowy Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi. Osoby, które zamierzają ubezpieczyć swoje uprawy, mogą również wnioskować o udostępnienie całej oferty – towarzystwa ubezpieczeniowe prawdopodobnie może im zaoferować dodatkowe usługi, takie jak chociażby ubezpieczenie zwierząt gospodarskich (które również jest dotowane).

Ubezpieczenie zwierząt gospodarskich – zakres
Na podstawie ustawy z dnia 7 lipca 2005 r. o ubezpieczeniach upraw rolnych i zwierząt gospodarskich (Dz. U. z 2019 r. poz. 477) stosowane są z budżetu państwa dopłaty do składek producentów rolnych z tytułu zawarcia umów ubezpieczenia od wystąpienia następujących zdarzeń losowych dla produkcji zwierzęcej: huraganu, powodzi, deszczu nawalnego, gradu, pioruna, obsunięcia się ziemi, lawiny, uboju z konieczności.

Zgodnie z Rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 24 listopada 2020 r. w sprawie wysokości dopłat do składek z tytułu ubezpieczenia upraw rolnych i zwierząt gospodarskich w 2021 r. (Dz. U. 2020 poz. 2115) w 2021 r. dopłata do składki z tytułu ubezpieczenia bydła, koni, owiec, kóz, drobiu lub świń – wynosi 65% składki do 1 sztuki.

Jak działają dopłaty?
Tak samo jak w przypadku ubezpieczenia upraw umowy dotowanych ubezpieczeń upraw rolnych zawierane są do wyczerpania limitu dopłat na dany rok. Wysokość dopłat wskazywana jest corocznie w Rozporządzeniu Rady Ministrów. Ubezpieczający opłaca składkę pomniejszoną o kwotę dopłaty.

Zgodnie z rozporządzeniem Ministra Rolnictwa i rozwoju wsi z dnia 27 listopada 2020 r. w sprawie maksymalnych sum ubezpieczenia dla poszczególnych upraw rolnych i zwierząt gospodarskich na 2021 r. (Dz. U. 2020 poz. 2120) w 2021 r. maksymalne sumy ubezpieczenia sztuki zwierzęcia wynoszą:

8932 zł – dla bydła,
11 160 zł – dla koni,
705 zł – dla owiec,
700 zł – dla kóz,
1791 zł – dla świń,
53 zł – dla kur, perlic i przepiórek,
5 zł – dla kaczek,
250 zł – dla gęsi,
145 zł – dla indyków,
1045 zł – dla strusi.
Zalety ubezpieczenia zwierząt gospodarskich
Podobnie jak w przypadku ubezpieczenia upraw, ubezpieczenie zwierząt gospodarskich zapewnia ich ochronę ubezpieczeniową przed zdarzeniami losowymi. Ponadto do niewątpliwych zalet należy dopłata do 65% wysokości składki ubezpieczeniowej ze środków budżetu państwa. Odszkodowanie tego rodzaju pozwala także na szybsze odnowienie stada.

Inne ubezpieczenia rolne - ubezpieczenie majątku gospodarstwa
Ubezpieczenie budynków rolniczych obejmuje szkody będące wynikiem zdarzeń losowych w postaci ognia, huraganu, powodzi, podtopienia, deszczu nawalnego, gradu, opadów śniegu, uderzenia pioruna, eksplozji, obsunięcia się ziemi, tąpnięcia, lawiny lub upadku statku powietrznego.

W przypadku zaistnienia powyższego zdarzenia odszkodowanie wypłacane jest przez firmę ubezpieczeniową, z którą rolnik ma podpisaną umowę. W przypadku braku tego typu ubezpieczenia musi on pokryć koszty związane z poniesioną szkodą we własnym zakresie.

Obowiązek zawarcia umowy ubezpieczenia majątku gospodarstwa dotyczy rolników posiadających na własność grunty rolne o łącznej powierzchni przekraczającej 1,0 ha, które podlegają opodatkowaniu podatkiem rolnym.

Jeśli jednak rolnik posiada, na przykład uprawy w szklarniach, czy też prowadzi wylęgarnię drobiu, albo pasieki musi zawrzeć umowę ubezpieczenia budynków rolniczych niezależnie od obszaru posiadanego gospodarstwa.

Warto wiedzieć, że pierwszą umowę ubezpieczenia budynków rolniczych należy zawrzeć najpóźniej w dniu pokrycia budynku dachem.

Budynkiem rolniczym, który należy ubezpieczyć jest obiekt budowlany o powierzchni powyżej 20 m2, który jest trwale związany z gruntem i wydzielony z przestrzeni za pomocą przegród budowlanych. Posiada on także fundamenty i dach. Budynek, który spełnia powyższe wymagania podlega ubezpieczeniu niezależnie od sposobu jego wykorzystania. W konsekwencji ubezpieczenie obejmuje zarówno budynki mieszkalne, jak i gospodarcze (na przykład obora czy stodoła) wchodzące w skład gospodarstwa rolnego.

Inne ubezpieczenia rolne - odpowiedzialność cywilna rolnika
Każdy rolnik, który jest właścicielem gospodarstwa rolnego ma obowiązek wykupienia także polisy OC. Obowiązek ten powstaje w momencie nabycia gospodarstwa i trwa przez cały okres jego posiadania.

OC rolnika polega na wypłacie odszkodowania osobom trzecim, które poniosły szkodę w skutek działalności prowadzonej przez rolnika. Szkoda ta może być następstwem śmierci, uszkodzenia ciała, rozstroju zdrowia bądź też utraty, zniszczenia lub uszkodzenia mienia.

Umowa ubezpieczenia OC rolnika dotyczy także pojazdów wolnobieżnych, na przykład kombajnów będących na wyposażeniu danego gospodarstwa rolnego.

Zakład ubezpieczeń ponosi odpowiedzialność tylko do pewnej kwoty, której górna granica określona jest w ustawie o ubezpieczeniach obowiązkowych. Oznacza to, że odszkodowanie jest ustalane i wypłacane w granicach odpowiedzialności cywilnej osoby odpowiedzialnej, najwyżej jednak do ustalonej w umowie sumy gwarancyjnej. W odniesieniu do umów, które zostały zawarte od 11 czerwca 2012 r. suma gwarancyjna nie może być niższa niż równowartość w złotych:

w przypadku szkód na osobie - 5.020.000 euro,
w przypadku szkód w mieniu - 1.000.000 euro .
Gdzie ubezpieczyć majątek gospodarstwa rolnego?
Rolnik może ubezpieczyć majątek swojego gospodarstwa w dowolnie wybranym przez siebie towarzystwie ubezpieczeniowym. W momencie, gdy sprzeda swoje gospodarstwo rolne, obowiązek ubezpieczeniowy przechodzi na nowego właściciela.

Umowę ubezpieczenia zawiera się na okres 12 miesięcy. Jeżeli rolnik posiadał polisę obowiązkową, ale zapomniał przedłużyć ją na rok kolejny i nie wypowiedział umowy, jest ona przedłużana automatycznie.